دانستنی هایی دربارۂ قلب

به گزارش بدانید ها قلب اندامی است که خون حاوی اکسیژن و مواد مغذی را هر روز در سراسر بدن به جلو هل می دهد و به گردش درمی آورد. در روز بیش از ۱۱۵۰۰۰ بار خون پمپاژ می کند و این کار را سال ها انجام می دهد. قلب، خون را با بزرگ تر و کوچک تر شدن (منبسط و منقبض شدن) پمپ می کند.

قلب باید بتواند خون را از میان حدود ۶۰,۰۰۰ مایل رگ«برابر با ۹۶,۵۰۰ کیلومتر» به جلو هل دهد.اگر این رگ ها را در امتداد یکدیگر قراربدهیم،میتوان با آنها دو بار کره ی زمین را دور زد! ذکر برخی از حقایق جالب و هیجان انگیز درباره این اندام به فهم اهمیت کارکرد آن کمک می کند.

واقعیت هایی درباره قلب

⇐ قلب یکی از اندام های مهم بدن انسان است و به طور مداوم خون را از طریق رگ های خونی به نقاط مختلف بدنمان پمپاژ می کند.

⇐ قلب ما در قفسه سینه مان واقع شده و به خوبی به وسیله قفسه سینه مان محافظت می شود.

⇐ قلب از چهار حفره تشکیل شده که عبارتند از دهلیز چپ، دهلیز راست، بطن چپ و بطن راست.

⇐ چهار دریچه در قلب انسان وجود دارد، آنها تضمین می کنند که خون تنها از یک مسیر حرکت کند. یا به داخل یا به خارج.

⇐ سمت راست قلب ما خون را رو به بالا به ریه های ما و به داخل سمت چپ پمپ می کند. سمت چپ قلب، خون را به خارج و به کل بدن مان پمپ می کند.

⇐ خونی که قلب را ترک می کند از طریق سرخرگ ها حمل می شود.سرخرگ اصلی ای که بطن چپ را ترک می کند آئورت است. سرخرگ اصلی ای که بطن راست را ترک می کند سرخرگ ریوی است.

⇐ تعداد زیادی از رگ های خونی به قلب ما متصلند. چنان که گفته شد رگ های خونی ای که خون را به قلب ما حمل می کنند سیاهرگ یا ورید نامیده می شوند. رگ هایی که خون را از آن خارج می کنند سرخرگ نامیده می شوند. سرخرگ ها و سیاهرگ های واقعاً بزرگی در بدن ما وجود دارند – ورید اجوف(بزرگ سیاهرگ زیرین و زبرین) سیاهرگی است که خون را از همه سیاهرگ های دیگر جمع آوری می کند و آن را به قلب می برد. آئورت، سرخرگ بزرگی است که خون را از قلب ما به همه سرخرگ های دیگر بدنمان حمل می کند.

⇐ تنها یک سیاهرگ در کل بدن وجود دارد که حامل خون غنی از اکسیژن است. این سیاهرگ،سیاهرگ ریوی نامیده می شود و خون را از ریه ها به سمت چپ قلب ما می آورد. همچنین تنها یک سرخرگ در بدن ما وجود دارد که حامل خون کم اکسیژن است. این سرخرگ،سرخرگ ریوی نامیده می شود و خون را از سمت راست قلبمان به ریه ها حمل می کند.

⇐ شما ممکن است ضربان قلبتان را احساس کرده باشید. این ضربان به عنوان چرخه قلبی شناخته می شود. زمانی که قلب ما منقبض می شود باعث می شود حفره ها کوچک تر شوند و خون را به داخل رگ های خونی هل دهند. پس از این که قلبمان دوباره استراحت می کند، حفره ها بزرگ تر می شوند و با خونی که به داخل قلب برمی گردد پر می شوند.

⇐ قلب ما ۱۱۵,۰۰۰ بار در روز و ۳۶,۵۰۰,۰۰۰ بار در یک سال می تپد. اگر یک انسان به سن ۳۰ سالگی برسد، این ضربان به بیش از ۱ میلیارد بار می رسد! به این ترتیب انتظار می رود که قلب هر فرد در طول عمرش به طور متوسط حدود ۲/۵ میلیارد بار بتپد.

⇐ قلب ما با الکتریسیته کار می کند. برقی که از میان آن عبور می کند سلول های عضله را منقبض می کند تا شروع به پمپ کردن کند.

⇐ یک نقطه خاص در بالای سمت راست قلبمان وجود دارد که به عنوان گره SA شناخته می شود و برق را به بقیه قلبمان می فرستد. این گره باعث می شود قلب فشار وارد کند (انقباض نامیده می شود) و خون را به خارج هل دهد. گره SA باعث می شود قلب ما در هر دقیقه تعداد خاصی بزند و از نامنظمی در ضربان جلوگیری شود.

⇐ حملات قلبی باعث می شود بافت اسکار در داخل قلب شکل بگیرد.بافت اسکار مانند بافت عضله نیست، چراکه منقبض نمی شود و نمی تواند به قلب کمک کند تا خون پمپ کند. اگر قلب بیش از حد بافت اسکار داشته باشد، ممکن است مشکلاتی از جمله نارسایی برای صاحب آن به وجود آید.

⇐ پزشکانی که به مطالعه و مراقبت از قلب می پردازند به عنوان متخصص شناخته می شوند. آنها می توانند بسیاری از مشکلات را از طریق داروهای مختلف یا گاهی اوقات به وسیله عمل جراحی حل کنند.

⇐ شما ممکن است برنامه های تلویزیونی و یا فیلم هایی را تماشا کرده باشید که در آنها بیماری در یک بیمارستان به یک دستگاه EKG (یا ECG یا الکتروکاردیوگرام) وصل است. ممکن است آن را به صورت ماشینی با یک خط در حال حرکت در سراسر صفحه نمایش دیده باشید که گاهی اوقات به شکل میله هایی در می آید (و یا زمان که بیمار می میرد مسطح می شود). این دستگاه می تواند برقی که از میان قلب یک بیمار می رود را اندازه گیری کند. دکتر می تواند از این اطلاعات استفاده کند تا بفهمد آیا بیمار مشکلات ریتم دارد یا نه. این دستگاه به طور کلی درباره بخش هایی از قلب که بیمار است، مانند شرایط بعد از حمله قلبی، اطلاعات می دهد.

عوامل موثر در بروز بیماریهای قلبی

علائم بیماری‌های قلبی در بسیاری از موارد دیر ظاهر می‌شوند و نداشتن علامت، دلیل بر سلامت قلب نیست. اولین گام برای داشتن یک قلب سالم، شناخت عوامل خطری است که آن را تهدید می‌کنند.

پزشکان معتقدند، هر چه میزان کلسترول بد یا LDL در خون شما بالاتر باشد و تعداد بیشتری از عوامل خطرزا را داشته باشید، به همان اندازه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارید. افرادی که قبلا مبتلا به بیماری بوده اند، در معرض خطر بیشتری برای وقوع یک حمله مجدد هستند.

عوامل خطری که ، قابل اصلاح و یا قابل درمان نمی‌باشند :

جنس: زنان تا سن ۶۰-۵۵ سالگی در معرض خطرکمتری از مردان هستند. زنان پیش از یائسگی بدلیل وجود هورمون‌های جنسی خود در مقابل بیماری‌های قلبی‌عروقی محافظت می‌شوند.

سن : با افزایش سن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی افزایش می‌یابد.مردان نسبت به زنان در سنین پایین‌تری دچار حملات قلبی می‌شوند. پس از یائسگی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در زنان شروع به افزایش می‌کند. پس از ۶۵ سالگی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در زنان مشابه مردان همسن خود بوده و حتی پس از ۷۵سالگی، زنان نسبت به مردان همسن خود در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌باشند.

سابقه خانوادگی: بیماری  بیماری‌های قلبی‌عروقی بویژه در  افرادیکه دارای پدر و مادر یا برادر و خواهر دچار بیماری سرخرگ و سابقه‌ای از مرگ در یکی از اعضای خانواده بدلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در سنین پایین(یعنی مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی در سن زیر ۵۵ سال در مردان و زیر ۶۵ سال در زنان) را داشته باشد .

ژنتیک ، قومیت و نژاد:  هم در ایجاد بیماری‌های قلبی‌عروقی نقش دارند. سیاه‌پوستان بدلیل فشارخون بالاتر نسبت به سفیدپوستان در معرض خطر بیشتری می‌باشند. افزایش سطح کلسترول خون ژنتیکی بطورمستقیم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. برخی اختلالات ژنتیکی نیز خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد.  فعلا نمی توان مواد ژنتیکی خود را تغییردهیم اما آگاهی از وضعیت ژنتیکی در انسان باعث می‌شود که فرد سایر عوامل خطر قابل کنترل را بهتر مدیریت نماید.

عوامل خطر عمده‌ای که قابل کنترل، اصلاح و یا  درمان هستند عبارتند از:

کلسترول بالا: کلسترول بالا خطر ایجاد بیماری‌های قلبی‌-عروقی را چند برابر افزایش می دهد. کلسترول با رسوب و ضخیم کردن دیواره سرخرگ ها ( تشکیل آتروما) بر روی آن باعث تنگی سرخرگ می شود.

فشارخون‌بالا (هیپرتانسیون): فشارخون‌بالا نیز  خطر ایجاد  بیماری‌های قلبی‌عروقی را چند برابرافزایش می دهد. سایر عوامل دیگری مانند چاقی،سیگار، کلسترول بالا،  سوء مصرف الکل، رژیم غذایی ناسالم یا عدم فعالیت جسمانی  و برخی بیماریها نیز می‌توانند در ایجاد فشارخون بالا دخیل باشند وهمچنین اثرات  فشارخون‌بالا رادر ایجاد بیماری‌های قلبی‌عروقی  چندین برابر بیشتر افزایش دهند.( البته افراد ممکن است  بدون وجود هیچ یک از این عوامل، باز هم مبتلا به فشارخون بالا شوند)

چاقی و افزایش وزن: چاقی و افزایش وزن بدن در ایجاد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی مستقل از سایر عوامل خطر دخیل می‌باشد، چرا که چاقی فشارخون را افزایش داده، سبب افزایش بارکاری قلب می‌شود.اثرات مضری برروی کلسترول داشته اترواسکلروز را تشدید میکند و در ایجاد بیماری دیابت(بیماری قند خون)  دخیل می‌باشد.

عدم فعالیت جسمانی:  شیوه زندگی غیرفعال سبب افزایش خطر ابتلا به اضافه‌وزن، سطح کلسترول خون‌بالا، فشارخون‌بالا و دیابت می‌شود. ورزش منظم درحد متوسط، سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شود.

حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط در اغلب روزهای هفته (حداقل ۵ روز) یا هر روز به سلامت قلب کمک کرده همچنین می‌ تواند احتمال بیماری‌های قلبی و سکته ی قلبی همچین خطر سرطان روده ی بزرگ، فشارخون بالا، دیابت و … را نیز کم کند.

بیماری دیابت : ابتلا به دیابت، فرد را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. درحدود دوسوم افراد مبتلا به دیابت به علت ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌میرند. پیشگیری ازابتلا به دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را نیز کاهش می دهد. کنترل دیابت بعد ابتلا نیز تا حدی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را نیز کاهش دهد(البته بطور جزئی).

سیگار: افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری چندین برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی علاوه بر افزایش خطر ابتلا به بیماریهای ریه و انواع سرطان ها می‌باشند.

اثرات استعمال سیگار عبارتست از : – افزایش تعداد ضربان قلب و نیز نامنظمی ضربان قلب (آریتمی) – انقباض انقباض عروق کرونری – تشدید  انسداد اترواسکلروتیک سرخرگ‌ها توسط پلاک – افزایش فشارخون – افزایش نیاز بافت قلب به اکسیژن –  کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن –  افزایش میزان خطر لخته شدن خون و در نتیجه حمله قلبی و سکته مغزی.

حتی تماس با دود سیگار در افراد غیرسیگاری موجب افزایش میزان بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌گردد.

استرس:  به نظر می‌رسد که استرس (بویژه‌دربرخی‌افراد) سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شود. شاید علت این افزایش میزان خطر، بالا رفتن تعداد ضربان قلب و فشارخون و آسیب به سرخرگ‌ها بدلیل استرس طولانی مدت ‌باشد . همچنین ممکن است استرس در ایجاد سایر رفتارهای مخاطره‌آمیز مثل تغذیه بیش از حد، استعمال دخانیات و سوء مصرف الکل دخیل باشد. استرس از طریق افزایش هورمون‌های استرس (از جمله آدرنالین) سبب تولید و افزایش کلسترول  و نیز افزلیش احتمال پاره شدن پلاک آترواسکلروز می‌شود. استرس های شدید کوتاه مدت ممکن است با افرایش انعقاد پذیری خون موجب لخته عروقی  شود.

الکل:  نوشیدن مقادیر بیش از حد الکل می‌تواند فشارخون را افزایش داده و اثر منفی بر روی سطح کلسترول و تری‌گلیسرید (چربی خون)  و اترواسکلروز کرونری داشته باشد و ممکن است منجر به ایجاد ضربان نامنظم قلبی (آریتمی) گردد.

منابع: www.020.ir ، www.gums.ac.ir